Sau khi mất hoàn toàn Quân khu I và Quân khu 2 trong thời gian chưa đầy một tháng, Nguyễn Văn Thiệu vội vã tập hợp tàn quân, củng cố lực lượng còn lại, tổ chức tuyến phòng thủ từ xa hòng giữ phần đất đai còn từ Phan Rang trở vào, ngăn chặn làm chậm lại cuộc tiến công của quân ta cho đến mùa mưa, sau đó phản kích chiếm một số vùng để mặc cả với quân ta trên bàn đàm phán.

Về phía Mỹ, để giúp bọn tay sai đang trong cơn hấp hối, chính quyền Ford cho lập cầu hàng không khẩn cấp chuyên chở vũ khí, trang bị cho quân đội Sài Gòn.

Trên cơ sở đánh giá thời cơ chiến lược để tiến hành tổng công kích, tổng khởi nghĩa vào sào huyệt của quân Sài Gòn đã chin muồi, Bộ Chính trị nhận định cách mạng miền Nam đang phát triển với nhịp độ “một ngày bằng 20 năm” và hạ quyết tâm “Nắm vững thời cơ chiến lược hơn nữa, với tư tưởng chỉ đạo “thần tốc, táo bạo, bất ngờ, chắc thắng”, thực hiện “Nắm vững thời cơ chiến lược, quyết tâm thực hiện tổng tiến công và nổi dậy, kết thúc chiến tranh giải phóng trong thời gian ngắn nhất. Tốt hơn cả là bắt đầu và kết thúc trong tháng 4 năm nay, không thể để chậm”.

Ngày 1/4 Bộ Tư lệnh chiến dịch được thành lập gồm các đồng chí Văn Tiến Dũng làm Tư lệnh; Phạm Hùng làm Chính ủy. Ngày 14/4, Bộ Tư lệnh và Đảng ủy mặt trận quyết định tên chiến dịch đánh vào Sài Gòn là “Chiến dịch Hồ Chí Minh” – chiến dịch tiến công hiệp đồng binh chủng quy mô lớn kết thúc chiến tranh, chiến dịch quyết chiến chiến lược lịch sử.
 

Đại tướng Võ Nguyên Giáp, Bí thư Quân ủy T.Ư truyền đạt Nghị quyết Bộ Chính trị mở chiến dịch Hồ Chí Minh. (Ảnh tư liệu)

Từ đầu tháng 4/1975, trên mọi miền đất nước, nhân dân ta đã sống những ngày hết sức sôi động và hào hùng. Cả dân tộc ra quân trong mùa Xuân lịch sử với tinh thần “Đi nhanh đến, đánh nhanh thắng” và với khí thế “thần tốc, táo bạo, bất ngờ, chắc thắng”.

Ngày 21/4, quân ta phá vỡ tuyến phòng thủ Xuân Lộc, cánh cửa phía Đông Sài Gòn đã mở sẵn để đón đại quân ta vào trận quyết chiến chiến lược cuối cùng. Ngày 26/4, sau khi chọc chủng tuyến phòng thủ từ xa của quân Sài Gòn, 5 cánh quân của ta, gồm 4 quân đoàn chủ lực và Đoàn 232 tập kết đầy đủ tại nơi quy định, hình thành thế bao vậy Sài Gòn.

Đúng 17 giờ, trận tổng công kích, tổng tiến công vào Sài Gòn bắt đầu. Các lực lượng của ta nhằm vào 5 mục tiêu quan trọng trong nội đô Sài Gòn: Bộ Tổng tham mưu Ngụy, Dinh Độc Lập, Tổng Nha cảnh sát, Biệt khu thủ đô, Sân bay Tân Sơn Nhất.

17 giờ ngày 28/4, sau khi Dương Văn Minh tuyên bố nhận chức Tổng thống và hô hào binh lính của chúng “bảo vệ lãnh thổ”, “không buông vũ khí”, quân ta tập kích Sân bay Tân Sơn nhất bằng 5 máy bay A37 thu được của địch. Tiếp đó, pháo binh ta giội bão lửa lên đầu chúng, làm tê liệt mọi hoạt động của sân bay, khiến cho cuộc di tản “liều mạng” của Mỹ chuyển sang bằng máy bay lên thẳng.

Tin thắng trận dồn dập từ các chiến trường miền Nam báo về với tinh thần “Kịp thời nhất, nhanh chóng nhất, táo bạo nhất”, các nhạc sĩ lúc bấy giờ đã dõi theo từng bước tiến quân, từng trận đánh để “kịp thời nhất, nhanh chóng nhất” có những bài hát hừng hực khí thế chuyển ra mặt trận, phát trên sóng Đài Tiếng nói Việt Nam để cổ vũ, động viên kịp thời quân và dân trên từng chặng đường chiến dịch.

Thời gian này, nhạc sỹ Phạm Tuyên đang công tác ở Đài Tiếng nói Việt Nam, phụ trách biên tập âm nhạc. Và được Tổng biên tập, lúc đó là đồng chí Trần Lâm giao nhiệm vụ “sắp tới sẽ có chiến thắng rất lớn, vĩ đại nên anh em nghệ sỹ phải có tác phẩm hoành tráng để ăn mừng”.
 

Nhạc sĩ Phạm Tuyên và bài hát đi cùng năm tháng

Nhạc sĩ Phạm Tuyên đã chuẩn bị và phác thảo một bản hợp xướng 4 chương gồm: Miền Bắc lũy thép, Miền Nam thành đồng, Tiến công và nổi dậy và Toàn thắng. Nhưng cuối cùng Phạm Tuyên lại ngừng việc hoàn thành bản hợp xướng trên vì ông cho rằng: “Dựng lên như vậy nhưng vẫn cảm thấy có cái gì đó gờn gợn trong lòng. Hơn nữa, nếu đất nước giải phóng, người dân sẽ đổ ra đường chứ chẳng ai ở nhà mà nghe hợp xướng cả”.

Cũng chính trong đêm ngày 28/ 4/1975, sau khi nghe bản tin cuối cùng của đài có tin Phi công Nguyễn Thành Trung ném bom sân bay Tân Sân Nhất, chỉ trong vòng chưa đầy 2 tiếng đồng hồ từ 9 giờ 30 phút tối đến 11 giờ, Nhạc sĩ Phạm Tuyên đã viết xong bài hát “Như có Bác trong ngày đại thắng”. Nói về bài hát của mình, Nhạc sĩ Phạm Tuyên đã tâm sự: “Lời bài hát như là tiếng lòng, là ước vọng bao nhiêu lâu tôi mong ước”.
 

Chỉ trong vòng chưa đầy 2 tiếng đồng hồ, Nhạc sĩ Phạm Tuyên đã viết xong bài hát “Như có Bác trong ngày đại thắng”

Trên chiến trường sáng 30/4, toàn bộ lực lượng tiến công vào Sài Gòn đã sãn sàng. Cán bộ, chiến sĩ sục sôi khí thế quyết thắng, trên mũ, trên tay áo, trên báng súng, trên thành xe… đâu đâu cũng đều ghi lợi hịch của Bác Hồ “Tiến lên! Toàn thắng ắt về ta”, quân ta nhanh chóng đánh chiếm các mục tiêu then chốt: Sân bay Tân Sơn Nhất, Bộ Tổng tham mưu ngụy, Tổng nha cảnh sát, Biệt khu thủ đô, Dinh Độc Lập.

10 giờ 45 phút ngày 30/4, các đơn vị Quân đoàn II, bằng xe tăng và pháo binh, tiến thẳng vào “Dinh Độc Lập” bắt sống toàn bộ chính quyền trung ương Sài Gòn, buộc Tổng thống Dương Văn Minh phải tuyên bố đầu hàng không điều kiện. 11h 30 phút cùng ngày, lá cờ cách mạng tung bay trên nóc phủ Tổng thống chính quyền Sài Gòn, báo hiệu sự toàn thắng của chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử.

Cũng trong thười khắc lịch sử đó, nhạc sĩ được ban biên tập đài triệu tập và bài hát “Như có Bác trong ngày đại thắng” đã được chọn để phát vào chương trình thời sự đặc biệt lúc 17 giờ chiều khi Việt Nam chính thức công bố tin giải phóng miền Nam trước toàn thế giới. Nhạc sĩ nhớ lại: Chiều ngày 30/4 tất cả anh em ca sĩ của Đài Tiếng nói Việt Nam được huy động dàn dựng bài hát này từ cổng ra vào đến trong phòng thu. Bài hát do đồng ca nam nữ của Đoàn ca nhạc Đài thể hiện với hai giọng ca lĩnh xướng Tuyết Thanh và Đặng Hùng. Chưa bao giờ tôi dự buổi thu thanh cảm động đến thế từ người kéo đàn, người chỉ huy, người lĩnh xướng đều khóc vì vui, niềm hạnh phúc dâng trào non sông thống nhất, khóc vì những ngày gian khổ, chia cắt...

17 giờ chiều cùng ngày, sau khi Đài phát tin tuyên bố thắng lợi ra thế giới, bài hát “Như có Bác trong ngày đại thắng” dõng dạc vang lên đầy hùng tráng, tự hào của cả dân tộc. Từ đây đất nước hoàn toàn thống nhất, Bắc Nam sum họp một nhà.

Nửa thế kỉ năm trôi qua, nhưng những dư âm của chiến thắng vĩ đại mùa xuân 1975 vẫn còn vang mãi và bài hát “Như có Bác trong ngày vui đại thắng” là ca khúc hay nhất ghi dấu ấn lịch sử được đông đảo người dân biết đến trong số các bài viết về ngày toàn thắng của dân tộc Việt Nam anh hùng vào thời khắc thiêng liêng 50 năm về trước cho đến hôm nay và mai sau./.