Kính thưa các thầy cô giáo cùng các bạn học sinh yêu quý!

Có ai đó đã nói rằng: “Mỗi cuốn sách là một bức tranh kì diệu, mở ra trước mắt chúng ta những chân trời tri thức”. Quả thật như vậy, qua mỗi cuốn sách, ta sẽ bắt gặp những câu chuyện, những con người khác nhau và qua những câu chuyện ấy, mỗi người sẽ tự rút ra những bài học cho riêng mình.

Theo dòng thời gian, khi cái giá rét, lạnh lẽo của mùa đông đang dần tan biến nhường chỗ cho những tia nắng vàng ấm áp, những nụ hoa dần hé nở, cây cối lại được khoác lên mình chiếc áo xanh non quyến rũ. Nàng tiên mùa xuân đang gõ cửa mang theo bao háo hức, hân hoan đón chào một năm mới. Trong không khí hân hoan chào đón năm mới, thư viện trường THCS Ba Đình xin trân trọng giới thiệu tới thầy cô và các bạn học sinh cuốn sách “Thương nhớ mười hai” của nhà văn Vũ Bằng.
 

Tác giả Vũ Bằng là một nhà báo, một nhà văn tài hoa, ông hoạt động sôi nổi trong cả lĩnh vực báo chí và văn chương. Ông sinh ra và lớn lên tại Hà Nội, trong một gia đình Nho học có mẹ là một chủ tiệm bán sách trên phố hàng Gai. Sau đó, do hoàn cảnh lịch sử ông phải vào Miền Nam hoạt động từ năm 1954. Mỗi tác phẩm của ông đều mang phong thái nhẹ nhàng, ẩn chứa những tình cảm chân thật, mộc mạc về con người và cuộc sống. Tác phẩm “Thương nhớ mười hai” bắt đầu được sáng tác từ tháng Giêng năm 1960 nhưng đến tận năm 1971 mới hoàn thành. Trải vào trong câu chữ nỗi nhớ thương quê hương và người vợ thân yêu, người con xa xứ đã khắc họa những nét đặc sắc nhất của thiên nhiên, con người, phong tục, đời sống, ẩm thực… của Hà Nội nói riêng, miền Bắc nói chung. Chính vì lẽ đó mà cuốn hồi ký này đã nhanh chóng chiếm được cảm tình của bạn đọc.
 

Tác phẩm “Thương nhớ mười hai” là cuốn hồi ký vỏn vẹn 250 trang giấy nhưng được viết ròng rã suốt 11 năm trời, bắt đầu được sáng tác từ tháng giêng năm 1960 nhưng đến tận năm 1971 mới hoàn thành. Trải vào trong câu chữ nỗi nhớ thương quê hương và người vợ thân yêu, người con xa xứ đã khắc họa những nét đặc sắc nhất của thiên nhiên, con người, phong tục, đời sống, ẩm thực… của Hà Nội nói riêng, miền Bắc nói chung. Chính vì lẽ đó mà cuốn hồi ký này đã nhanh chóng chiếm được cảm tình của bạn đọc.
 

Nói về “Thương nhớ mười hai” là nói về 12 tháng trong năm của Hà Nội, có cảnh vật, ẩm thực, phong tục, tập quán của người Bắc Việt. Bên cạnh đó, thông qua các hình ảnh đẹp, tinh tế nhưng đượm buồn nhà văn còn bày tỏ nỗi nhớ, tình cảm của mình với người thân và quê hương. Mười hai tháng thương nhớ của Vũ Bằng là hình ảnh của Hà Nội xuân, hạ, thu, đông; là một Hà Nội đặc trưng với tháng giêng trăng non rét ngọt; của tháng hai tương tư hoa đào; hay của tháng chín, gạo mới, chim ngói; rồi của tháng chạp, nhớ ơi chợ Tết.

Mùa xuân Hà Nội của nhà văn Vũ Bằng là mùa xuân “có mưa riêu riêu, gió lành lạnh, có tiếng nhạn kêu trong đêm xanh, có tiếng trống chèo vọng lại từ những thôn xóm xa xa, có câu hát huê tình của cô gái đẹp như thơ mộng …”. Cần chi cọ vẽ sắc màu chỉ với ngôn từ uyển chuyển được sử dụng hợp lý Vũ Bằng đã vẽ nên một mùa xuân Bắc Việt làm cho người xa quê thì hồi tưởng, người không ở miền Bắc thì yêu quý, người sinh sống tại đây thì đồng cảm. Cái mùa xuân ấy của Hà Nội theo tác giả nó làm ông “muốn phát điên lên”, “tim người ta dường như cũng trẻ hơn ra, và đập mạnh hơn trong những ngày đông tháng giá”. Ai đọc những dòng văn ông viết mà không nhớ thương mùa xuân như ông chứ. Hơn nữa, hãy nhớ rằng ông viết cuốn sách này khi đang ở Sài Gòn, thế mà ông nhớ rõ từng cảm nhận, miêu tả từng khung cảnh mùa xuân ở Bắc Việt chân thật quá đỗi.

Nhiều người sẽ không thích mùa hạ bởi sự oi bức, nóng nực của nó. Nhưng Vũ Bằng vẫn yêu, say đắm cái mùa hạ Bắc Việt, vì tình yêu tha thiết với mảnh đất, con người nơi đây và vì những cảnh đẹp đã xua tan đi sự oi ả đó.
 

“Tháng tư của miền Bắc ngày xưa, tháng tư yêu dấu, có nóng, có oi, có dế kêu, có muỗi đốt nhưng tất cả có thấm vào đâu những buổi bình minh nạm vàng, mở mắt ra nhìn lên cao thì thấy mây bay thong thả như trời khảm bằng xà cừ, gió hây hây mát, mở cửa ra đường thì thấy cả trời đất như là pha lê mà cái thân mình nhẹ tênh tếnh như là có cánh”. Từng chi tiết nhỏ nhất như mầm non của cây cối, cái lá nhỏ li ti hay đường xá đều được cảm nhận chi tiết, chân thực. Qua lăng kính của nhà văn Vũ Bằng ta có thể thấy một Hà Nội vào mùa hạ với bầu trời trong xanh và những con đường ngập tràn tiến ve kêu và đẹp nhất chính là thứ màu đỏ chói của hoa gạo, màu đỏ tươi của hoa phượng khắp nơi. Tháng 6 cũng là thời gian hoa sen bắt đầu nở rộ. Hoá ra Hà Nội lại đẹp đến như vậy.

Mùa thu của Bắc Việt hiện lên, bắt đầu với chương bảy của “Thương nhớ mười hai”.

Tiết trời của Bắc Việt qua góc nhìn của Vũ Bằng vào thời gian này gắn liền với những trận mưa, “mưa lai rai, mưa dầm dề, mưa lê thê, và tự nhiên thấy mưa ai cũng não nề là vì không ai bảo ai mà đều biết đó là mưa ngâu”.

Mùa đông đến, sự giá lạnh tràn về trên mọi nẻo. Đầu đông, bắt đầu với những cơn gió bấc, mưa phùn, trời bắt đầu trở rét. Cuối đông cũng là lúc Tết sắp về. Có lẽ không chỉ riêng Vũ Bằng, đối với bất kỳ người con xa xứ nào, tết vẫn là thời khắc thiêng liêng nhất trong tâm hồn mỗi con người, bởi đó là không gian đầm ấm, là thời khắc gia đình sum họp, dù ai đi đâu về đâu, tết là lúc hướng về cội nguồn, về tổ ấm gia đình, về tình thân…Vũ Bằng đã dành hai chương cuối cùng của “Thương nhớ mười hai” để viết về cái Tết của quê hương, của đất nước với bao tập tục, lễ hội, bao nghi thức thiêng liêng.
 

Sở dĩ ông ưu ái cho cái Tết bởi nó gắn với không gian gia đình, quê hương, với người vợ hiền đã đi xa của ông. Sống trong thời đại ngày nay, khi mà mọi giá trị văn hóa truyền thống có nguy cơ bị mai một trước quá trình hội nhập và đô thị hóa, khi mà nhiều phong tục tập quán ngày Tết bị giản lược theo nhịp sống công nghiệp, khi mà những chiếc bánh chưng, lọ dưa hành hay câu đối đỏ… người ta có thể sản xuất hàng loạt và bày bán đầy rẫy trong các siêu thị thì việc hướng về không gian văn hóa của chợ Tết ngày xưa để nhìn lại những giá trị đã kết tinh thành những kí ức văn hóa, thành những hoài niệm trong mỗi người là việc vô cùng ý nghĩa. Bởi lẽ, đối với người Việt Nam ngày Tết không chỉ để vui chơi, giải trí mà đó còn là lúc trở về với nguồn cội, với tổ tiên, trở về với những giá trị văn hóa truyền thống, với những phong tục, tập quán “đã ăn sâu vào đời sống xã hội từ lâu đời”. Và đây cũng chính là sợi dây kết nối các thế hệ với nhau trong cộng đồng dân tộc. Nó trở thành một thứ sức mạnh của tình dân tộc, nghĩa đồng bào.
 

Có thể nói hơn cả một cuốn tùy bút chứa đựng nỗi nhớ da diết, “Thương nhớ mười hai” của nhà văn Vũ Bằng còn là tác phẩm văn học mang đậm giá trị văn hóa, lịch sử, nhân văn để mỗi một gia đình, mỗi người con khi tìm đến lại có cơ hội đi ngược miền kí ức, trở về với những giá trị văn hóa đáng tự hào của mảnh đất Kinh Kỳ tinh tế, tài hoa.

Mong rằng đây sẽ là một cuốn sách truyền cảm hứng, hướng chúng ta tới lối sống tích cực. Nó nhắc nhở chúng ta cần trách nhiệm với xã hội đồng thời khơi dậy trong ta sự khát vọng cống hiến và phát triển đất nước ngày một giàu, đẹp, văn minh.

Các bạn hãy tìm đọc và cảm nhận vẻ đẹp những trang văn qua ngòi bút tài hoa của tác giả Vũ Bằng được ông đã thai nghén trong suốt 11 năm ròng nhé. Hẹn gặp lại thầy cô và các bạn trong các buổi giới thiệu sách lần sau.